tel: +48 693 142 422

ul. Fabryczna 77

66-400 Gorzów Wlkp.

Bądź na bieżąco !

phucapitol@poczta.onet.pl.

Spotkajmy się !

To, że do prowadzenia mediacji został wyznaczony konkretny mediator, wcale nie oznacza, że ten właśnie mediator będzie prowadził tę mediację lub ją zakończy...

Czy jest zatem możliwość zmiany mediatora, i to niezależnie od tego czy wyznaczył go sąd ( mediacja na zlecenie sądu ) czy wybrały go strony ( mediacja prywatna )?

Z tym właśnie  zagadnieniem  spróbuję się zmierzyć w moim pierwszym (!!!) blogowym wpisie.

Jak wiecie, mediator może zostać wyznaczony do sprawy/konfliktu na dwa sposoby:

1) przez sąd lub

2) przez strony

Możliwość zmiany mediatora wynika z zasady dobrowolności ( która rozciąga się nie tylko na samo postępowanie mediacyjne, ale również na osobę mediatora ), zasady bezstronności mediatora, zasady wzajemnego zaufania uczestników mediacji, wymogów formalnych dotyczących osoby mediatora oraz innych szczególnych przypadków wskazanych w przepisach prawa.

Zmiana mediatora może nastąpić z inicjatywy sądu, mediatora lub z inicjatywy stron - i to w dodatku na różnych etapach postępowania mediacyjnego.

Ale po kolei:

Kiedy sąd sam zmienia ustanowionego wcześniej mediatora?

Sąd ma możliwość zmiany ustanowionego wcześniej mediatora z kilku przyczyn.

Jedną z nich będzie z pewnością brak reakcji mediatora na przesłaną korespondencję z sądu w sprawie zlecenia przeprowadzenia mediacji (brak odbioru korespondencji, brak aktualizacji adresu do doręczeń).                                        Kolejnym przykładem uzasadniającym zmianę mediatora może być brak informowania sądu o zaprzestaniu prowadzenia działalności mediacyjnej oraz brak jakichkolwiek działań mediatora w zakresie zleconej mediacji - choćby kontaktu ze stronami.                                                                                                                                    W takich sytuacjach sąd sam podejmuje działania związane ze zmianą mediatora.

Podobne uregulowania znajdują się w mediacji w sprawach karnych, w której sąd, lub organ, który powołał mediatora, odwołuje go w razie niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków związanych z przeprowadzaniem postępowania mediacyjnego.

Podkreślę w tym miejscu, że wskazane przyczyny zmiany osoby mediatora stanowią w mojej ocenie naruszenie przez mediatora zasad etyki mediatora.                         Takie postępowanie mediatora wpływa na społeczny odbiór mediacji, bezczynność bowiem mediatora może zostać i jest często odbierana przez strony i ich pełnomocników negatywnie, zniechęcająco i powoduje wypaczenie mediacji jako dobrego narzędzia rozwiązywania konfliktów. 

Warto przy okazji wskazać dobre praktyki sądu czy innego organu kierującego sprawę do mediacji, ograniczające konieczność zmiany wyznaczonego mediatora: kontakt telefoniczny z mediatorem przed wydaniem postanowienia (w szczególności na początku współpracy z danym mediatorem) - czy prowadzi mediacje, czy przyjmie sprawę, weryfikacja adresu do korespondencji oraz adresu e-mail mediatora, potwierdzenie wymaganych kompetencji.

Zmiana mediatora - na wniosek mediatora.

Sam mediator z własnej inicjatywy również może spowodować zmianę w zakresie wyznaczenia jego osoby do prowadzenia danej mediacji - czyli odmówić prowadzenia mediacji.

Ustawodawca jest tutaj dość surowy i zaostrza wymogi wobec mediatorów stałych (czyli tych, umieszczonych na listach mediatorów stałych prowadzonych przez Sądy Okręgowe), ponieważ taki mediator może odmówić prowadzenia mediacji wyłącznie z ważnych powodów i jest zobowiązany niezwłocznie poinformować o tym fakcie strony oraz sąd.

W sprawach karnych wystarczającym jest uzasadniony wniosek mediatora w tym zakresie.

Odmowa prowadzenia mediacji przez mediatora wymaga aktywności ze strony stałego mediatora polegającej na:

- wniosku mediatora wraz z uzasadnieniem  - w sprawach karnych;

- w sprawach cywilnych - wskazania ważnego powodu odmowy prowadzenia mediacji ( o tych ważnych powodach nieco niżej);

- zachowania terminu do odmowy prowadzenia mediacji tj. niezwłocznie - mediator stały oraz w terminie 7 dni w przypadku mediacji prywatnych;

- poinformowania o tym fakcie stron - oraz sądu, jeśli to sąd skierował  strony do mediacji;

- wydaje się również konieczne - przynajmniej w sprawach na zlecenie sądu - zachowanie formy pisemnej/mailowej (chociaż w sprawach mediacji prywatnych zachowanie formy pisemnej też jest wskazane).

Jeśli więc mediator z ważnych przyczyn odmówi prowadzenia mediacji w Waszej sprawie, to z pewnością zostaniecie o tym poinformowani.

Co może być ważnym powodem odmowy prowadzenia mediacji?

Może to być nieznany sądowi, który kieruje sprawę do mediacji, konflikt interesów którejkolwiek ze stron oraz mediatora. Dla przykładu mediator - prawnik wcześniej udzielał jednej ze stron pomocy prawnej lub działał na jej rzecz w charakterze pełnomocnika.

Mediator może się okazać bliskim znajomym lub sąsiadem jednej ze stron.

Bywa, że mediatorem jest małżonek pełnomocnika jednej ze stron - to też jest ważny powód do odmowy prowadzenia mediacji przez tego mediatora.

Ważnym powodem może być również zakończenie działalności mediacyjnej przez mediatora. Ale w sumie taki mediator to gapa :-( bo powinien już z chwilą zaprzestania aktywności mediacyjnej, doprowadzić do wykreślenia swojego nazwiska z listy mediatorów.

W mediacji karnej ważnym powodem odmowy prowadzenia mediacji jest z pewnością  sytuacja, kiedy mediacja zostanie skierowana do mediatora będącego jednocześnie czynnym funkcjonariuszem policji, czy ławnikiem lub aplikantem prokuratorskim lub sędziowskim - takie osoby nie mogą być bowiem mediatorami w sprawach karnych.

W mojej opinii ważnym powodem może być również choroba mediatora, uniemożliwiająca mu prowadzenie mediacji i pozostawanie do dyspozycji stron.

Wskazuje się również, że ważnym powodem uzasadniającym odmowę prowadzenia mediacji może być brak zapłaty za mediację - w sytuacji, kiedy mediator wymaga zapłaty wynagrodzenia lub jego części jeszcze przed rozpoczęciem mediacji.

Kolejnym ważnym powodem do odmowy prowadzenia mediacji - tym razem w mediacji prywatnej - może być powzięcie przez mediatora informacji o niezgodnych z prawem lub zasadami współżycia społecznego intencjach stron (np. mediacje w przedmiocie ustalenia wysokich alimentów mających na celu pokrzywdzenie wierzycieli).

Bardzo istotnym powodem odmowy prowadzenia mediacji przez mediatora - już na etapie jej prowadzenia - jest obawa utraty bezstronności przez mediatora lub pojawienie się okoliczności zagrażających tej bezstronności.

Mediator prowadząc postępowanie mediacyjne zobowiązany jest do zachowania bezstronności. Wewnętrzne poczucie zaburzenia tej zasady - może stanowić podstawę odmowy dalszego prowadzenia mediacji.

Jak widać, te ważne powody stanowiące podstawę odmowy prowadzenia danej mediacji przez wyznaczonego mediatora, mogą istnieć na początku mediacji, mogą również się pojawić już w toku postępowania mediacyjnego.

Kiedy strony mogą spowodować zmianę mediatora?

Uczestnikiem mediacji, który może zainicjować zmianę mediatora są również strony postępowania.

Sąd kierując strony do mediacji wyznacza mediatora, o ile strony nie dokonały zgodnie jego wyboru.  

Ta reguła ujęta w normę prawną stanowi poszanowanie zasady pierwszeństwa stron w wyborze mediatora oraz zasady autonomii stron w tym zakresie.

Strony jednak nie są związane wyborem mediatora dokonanym przez sędziego.    Jeśli którakolwiek ze stron, w momencie powzięcia informacji o osobie wyznaczonej na mediatora przez sąd, wskaże konflikt interesów tej strony z mediatorem, konflikt który uzasadniałby obawy związane z możliwością naruszenia przez mediatora zachowania  bezstronności, może ona złożyć wniosek o zmianę postanowienia w części dotyczącej osoby mediatora. Przykładem może być sytuacja o której pisałam wyżej - kiedy mediatora łączą bliższe relacje np. gospodarcze lub osobiste z jedną ze stron.

To samo dotyczy dalszego toku postępowania mediacyjnego, kiedy strony podczas kolejnego posiedzenia mediacyjnego, dyskusji, negocjacji, powzięły wątpliwości np. co do bezstronności mediatora. Może być taka sytuacja, w której mediator niejako nakłania strony do takiego a nie innego rozwiązania konfliktu, narzuca stronom -       co jest niedopuszczalne! - własne stanowisko czy - o zgrozo! - zmusza do podpisania ugody...

W takich okolicznościach wystarczy uzasadniony wniosek którejkolwiek ze stron złożony do organu, który wyznaczył danego mediatora.

Wniosek stron o zmianę mediatora uzasadnia w moim przekonaniu również utrata zaufania pomiędzy stronami a mediatorem oraz rażące naruszenie przez mediatora zasad mediacji np. poufności, dobrowolności mediacji, etyki mediatora, niestawianie się mediatora na wyznaczone spotkania mediacyjne.

W postępowaniu karnym do zmiany mediatora wystarczy uzasadniony wniosek jednej ze stron.

Na koniec dodam, że zmiany mediatora może dokonać wyłącznie podmiot / podmioty które go wyznaczyły.

Oznacza to, że jeśli mediator został wyznaczony przez sąd/organ kierujący do mediacji, to formalnej zmiany mediatora może również dokonać wyłącznie sąd lub ten organ.

Jeśli mediatora ustanowiły umową strony - to one decydują o jego zmianie.

Zagadnienie zmiany mediatora jest jak widać tematem bardzo szerokim.

Wielu aspektów zmiany mediatora, z uwagi na ich obszerność i złożoność, nie poruszyłam w tym wpisie, żeby Was nie zanudzić ;-)

Zdecydowanie ważnym elementem wpływającym na częstotliwość wystąpienia konieczności zmiany mediatora  jest przestrzeganie przez mediatorów zasad etyki i budowanie dobrej współpracy na linii sąd-mediator, mediator-sąd.

Zdecydowanie też warto znać swoje uprawnienia związane z ewentualną zmianą mediatora.

Dorota Podolska